ارزیابی روش‌های تعیین شیب متوسط در یک حوزه آبخیز

تعیین شیب حوزه‌های آبخیز از ‌نیازهای اساسی اکثر طرح­های عمرانی و حفاظت آب و خاک است. روش‌ها و روابط متعددی برای تعیین این عاملارائه شده است. روش‌های جاستین، شبکه­بندی، طول خطوط تراز (هورتون)، هشت نقطه­ای، منحنی شیب متوسط و سامانه‌های اطلاعات جغرافیایی (GIS)، بیش از سایر روش‌ها برای تعیین شیب متوسط یک حوزه آبخیز در طرح­ها مورد استفاده قرار می­گیرند.کارشناسان بر اساس تجربه از یکی از این روش‌ها استفاده کرده و مقدار شیب را تعیین می‌نمایند. بررسی‌های انجام شده نشان‌داده است که نتایج حاصله از کاربرد روش‌های مختلف تعیین شیب برای یک حوزه آبخیز، با یک‌دیگر اختلاف چشم‌گیر داشته است. به منظور دستیابی به دقیق‌ترین روشی که مقدار شیب متوسط یک منطقه را نسبت به سایر روش‌ها ارائه دهد، لازم است که نتایج حاصل از روش‌های فوق‌الذکر با مقدار به دست آمده از اندازه­گیری مستقیم شیب در صحرا مقایسه شود.در این راستا و در این تحقیق، سه منطقه با مقیاس‌های متفاوت در نقاط مختلف استان خراسان، در نظر گرفته شد. تعداد هفت دامنه بر روی این سه منطقه، انتخاب و مقدار شیب هر یک از دامنه‌های 7 گانه از روش‌های مختلف تعیین شد. سپسمقدار شیب توسط دوربین نقشه­برداری به‌ طور مستقیم در صحرا اندازه­ گیری شد. نتایج حاصل از تعیین شیب از روابط و روش‌های تجربی با مقدار به دست آمده از اندازه‌گیری مستقیم، برای دامنه‌های انتخابی مورد مقایسه قرار گرفت. برای مقایسه از آزمون T جفتی (Paired-Samples T test) استفاده شد. نتایج حاصله نشان‌داد که روش هورتون دقیق­ترین روش تعیین شیب متوسط برای عرصه­ ها و حوزه‌های آبخیز است. روش‌های جاستین و GIS در رتبه بعدی دقت تعیین شیب، در مقایسه با اندازه ­گیری مستقیم این عامل در صحرا هستند.